Rzeszów

Rzessov w dok. z 1365 r., 1390 r. Rischov. Miasto powiatowe, jedno z najpiększniejszych miast trzeciorzędnych Galicyi, leży na lewym brzegu Wisłoka, przy kolei arcyks. Karola Ludwika. Stacya Rzeszów odległa od Lwowa 184, od Krakowa 158 kml. Prócz kol. żel., prowadzą z Rzeszowa na wszystkie strony dobrze utrzymane bite gościńce. W 1880 r. było w Rzeszowie 458 dm. i 11166 mk (5859 męż., 5307 kob.), pod względem wyznania 5152 rzym.-kat., 160 gr.-kat., 34 prot. i 5820 izrael.; pod względem narodowości: 10048 Polaków, 246 Rusinów, 754 Niemców i 31 innych. Załoga składała się z 615 żołnierzy. Z ważniejszych fabryk są: 2 browary, fabryka machin rolniczych, młyny parowe i garbarnia. Z rękodzieł głośne było pieczętarstwo i złotnictwo, które jednak dla lichego kruszcu wyrobiły złą opinię „rzeszowskiemu złotu”. Schultes, opisujący pierwszą podróż po nowo zajętym kraju, nazywa Rzeszów Małemi Brodami i podnosi obrotność rzeszowskich jubilerów, żydów, którzy prowadzili handel z Wiedniem, Stockholmem, Kopenhagą, Berlinem i Petersburgiem, a w Petersburgu i Kopenhadze byli nawet król. pieczętarzami. Bredelski (1803) nazywa Rzeszów Galicyjską Jerozolimą i skarży się, że jest brudny. Położenie Rzeszowa, w równej prawie odległości od Lwowa i Krakowa, sprawia, że istnieje tu dość ożywiony handel i znaczna ilość sklepów korzennych i bławatnych, targi odbywają się we wtorki i piątki a jarmarki 19 marca, na św. Trójcę, 23 kwietnia, 17 lipca, 21 września i 21 grudnia. Artykułami są: zboże, bydło, nierogocizna i konie, wreszcie sukna i wyroby ceramiczne. 

Miasto dzieli się na Stare i Nowe. Nowe ma dwa rynki i szerokie, brukowane, płytowymi chodnikami opatrzone ulice. W głównych ulicach i rynkach są kamienice jedno i dwupiętrowe, w bocznych dworki murowane z ogródkami. Brudną dzielnicę nad Wisłokiem zamieszkuje uboższa żydowska ludność. Pośród starożytnych gmachów Rzeszowa wskazać należy: okazałą farę z wysoką wieżą, w stylu XVIII w., klasztor bernardynów z połowy XVII w. i nieco za miastem na wzgórku leżący zamek, niegdyś obronny, otoczony rowem i murem, z warownią z trzema bramami: dębową, murowaną i zamkową, założony przez Mikołaja Ligięzę w pierwszych latach XVII w. Cechy pilnowały jego sześciu baszt i dostarczały hakownic. Zamek przebudowany przez Jerzego ks. Lubomirskiego w połowie XVIII w. na początku XIX w. nabył rząd austryacki i zamienił na więzienie. Na uwagę zasługują także: klasztor niegdyś Reformatów, w którym dawniej mieli swe zaopatrzenie inwalidzi polscy; był to zakład jedyny w całej Polsce utrzymywany kosztem Lubomirskich, - szpital wojskowy przez Mikołaja Ligęzę, kasztelana fundowany, nareszcie kościół z kolegium Pijarów do gimnazjum należące. Z nowszych budowli największemi są: ratusz z początku XIX w., synagoga i budynek dyrekcyi finansowej. 

Starowolski, Siarczyński, Baliński i August Bielowski nie rozstrzygnęłi pytania, czy Rzeszów, zaliczany za czasów Rzplitej do ziemi przemyskiej, istniał już za książąt ruskich, czy też został założony za Kazimierza W. Ludność bliższej i dalszej okolicy jest czysto polską. Dokument Kazimierza W. z 19 stycznia 1354 r. zdaje się wskazywać na dawniejszy byt miasta, za książąt ruskich, ale mowa tu nie o samem mieście, ale i okolicy. Prawdopodobnem jest twierdzenie Starowolskiego, że w puszczy pogranicznej między Polską a Rusią osadzono Niemców. Na tej podstawie możnaby poczatek miasta odnieść do 1345 r., w którym przypada wyprawa Kazimierza przeciw Mikołajowi, ks. opawskiemu, i oblężenie Saaru. Eryk, bisk. przemyski, w dokum. z 1390 r. nazywa miasto Rischow, co Siarczyński objaśnia Reichhoff, bogaty dworzec. Miasto istaniało już przed r. 1354, ale było zniszczone, a ponieważ je król uwalnia od sądów starościńskich i kasztelańskich, więc musiało być założone na prawie polskiem lub ruskiem. Paprocki, Okolski i Niesiecki wymieniają trzy rodziny Rzeszowskich: herbu Półkozic, Dębno i Doliwa. Miastem dzielono się na dwie lub trzy części; zamku nie było. Rodzina Rzeszowskich wydała arcyb. lwowskiego, który wstąpiwszy na stolicę halicką w r. 1411 przeniósł ją 1414 r. do Lwowa. On też dawał ślub Jagielle z Elżbietą Pilecką. W 1583 umarł ostatni Rzeszowski na Rzeszowie; miasto przeszło na własność Ligęzów z Bobrka. Zapiski aktów grodzkich nie wyjaśniają dziejów miasta. Jedynie zapisek z r. 1439 stwierdza, że byli w niem burmistrze i z 1460 r., że odbywały się jarmarki, ponieważ Kazimierz Jagiellończyk zakazał jadącym na nie kupcom kołomyjskim omijać składu lwowskiego. Z XV w. mamy polecenie wydane rzeźnikom krakowskim, aby bydło z Rusi pędzili traktem na Ropczyce i Rzeszów. Przez pożary w r. 1576, 1621 i 1840 poniósł Rzeszów okropne spustoszenia. Od nieprzyjaciela tędy przeciągającego, mimo wałów i fos było miasto często łupionym: r. 1498 od Wołochów, 1502 od Tatarów, 1656 od Szwedów, 1672 od Turków. Sejm 1677 r. uwzględniając zniszczenie przez pożar i napady nieprzyjacielskie w czasie wojny tureckiej, ustanowił czteroniedzielny jarmark na ś. Jana Chrzciciela, z prawami jarmarków jarosławskich. Rząd austryacki usamowolnił miasto i zbudował na Wisłoku w 1813 r. piękny most kamienny, gdy stary drewniany zabrała woda.

Are you looking for the best website template for your web project? Look no further as you are already in the right place! In our website templates section you will find tons of beautiful designs - for any kind of business and of any style. You are in a unique place - join us today BIGtheme NET
Lwów
Stanisławów
Tarnopol
Przemyśl
Jarosław
Sanok
Krosno
Kraków
Tarnów
Rzeszów
Nowy Sącz
Nowy Targ

 

Skontaktuj się z nami

Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju "Młody Mołodycz"
Mołodycz 35, 37-523 Mołodycz

E-mail:          poczta@molodycz.pl
Telefon:        +48 793 577 794