Pierwszy dzień roku trzeba spędzić w zgodzie i radości, aby takim był cały rok. Pasuje wcześnie wstać, by zapobiec lenistwu, umyć się w zimnej wodzie, gwarantującej zdrowie i urodę oraz przygotować obfity obiad, by nie zabrakło pożywienia. Pierwszy gość to zapowiedź pomyślności (mężczyzna) lub całorocznego pecha (kobieta). Dawniej goście witali gospodarza słowami „Na szczęście, na zdrowie, na ten Nowy Rok, żeby Wam się rodziła kapusta i groch, ziemniaki i proso, żebyście nie chodzili boso”. Już w przeddzień Nowego Roku na wsiach pojawiali się przebierańcy, zwani drabami lub bekusami. Symbolem draba była słomiana czapka z przyszytą maską, powrósło oraz słomiane ostrogi na butach. Płatali figle i wykrzykiwali życzenia noworoczne. W noc poprzedzającą Nowy Rok odbywa się bal sylwestrowy, u gr. kat. zwany Małanką.

Symbolem święta jest historia opisana w Ewangelii św. Mateusza, w której trzej Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi. Zwyczaj święcenia złota i kadzidła wykształcił się na przeł. XV/XVI w. Kadzidłem (żywicą z jałowca), okadzano domy i obejścia, by chronić przed nieszczęściami. Złotem dotykano szyi, by zapobiec chorobie. Po uroczystym obiedzie podawano ciasto z migdałem - kto go znalazł zostawał „królem migdałowym”. Dziś święci się kredę, którą na drzwiach pisze się datę bieżącego roku oraz litery K+M+B, oznaczające imiona Mędrców - Kacper, Melchior, Baltazar lub pierwsze litery łac. „Niech Chrystus mieszkanie błogosławi” - „Christus mansionem bededicat”. Różnie tłumaczy się dary jakie przynieśli Królowie. Złoto - znak królewskiej godności Dzieciątka, kadzidło - Boskości, mira - symbol śmierci na krzyżu.

W wigilię Jordanu kapłan święcił w cerkwi wodę, tzw. „twardą wodę”, która miała chronić przed czarami. Wieczorem rodzina zasiadała do wieczerzy, na znak pokoju dzieląc się bułką przaśną (prosforą). Po niej wynoszono z chaty diduch, stojący w rogu izby od wigilii Bożego Narodzenia. Gospodynie robiły z niego gniazda, a ziarnem karmiły kury, żeby dobrze niosły. W dniu Jordanu procesja udaje się nad wodę. Mężczyźni niosą chorągwie i krzyż. Kapłan, po odmówieniu modlitwy do Ducha Świętego, trzykrotnie zanurza w wodzie trzy płonące świece - symbol Trójcy Św. Ceremonii towarzyszy hymn (troparion). Obrzęd kończy pokropienie obecnych poświęconą wodą, którą ci zabierają do domu. Dawniej naczynia na wodę ubierano barwinkiem i pasmami czerwonej wełny. Mężczyźni kąpali się w rzece zapewniając sobie zdrowie i siłę. Dziewczęta obmywały się trzykrotnie wodą, prosząc by oczyściła je z brudu i sprawiła, że będą czyste jak Świata Preczysta (NMP). Przez 14 dni po Jordanie obowiązywał zakaz prania w rzece - nie godzi się bezcześcić św. wody. Zaś od wigilii Bożego Narodzenia do Jordanu, kobiety przędły tylko do zmroku, wierząc że w tym czasie wieczorami odwiedzają domostwa dusze zmarłych i można je niechcący oplątać wysnuwaną przędzą.

Wyznacza koniec zimy i początek pory opadów. W wigilię święta studiowano Torę i Zohar oraz urządzano ucztę, w czasie której spożywano owoce. Dziś w Izraelu Tu Bi Szwat to dzień sadzenia drzew. Wg Żydów pod wieloma względami są one najwspanialszymi roślinami. Ponadto, w tradycji żydowskiej, gdy rodziło się dziecko sadzono drzewo - cedr przy urodzeniu chłopca, cyprys - dziewczynki. Gdy dzieci wkraczały w odpowiedni do zawarcia małżeństwa wiek, gałęzie tych drzew służyły do podtrzymania chupy (baldachimu ślubnego). W ten sposób łączono życie drzew z dwoma najważniejszymi wydarzeniami w życiu człowieka - narodzinami i małżeństwem.

Święto upamiętniające ofiarowanie Jezusa w Świątyni Jerozolimskiej. W obrządku gr. i łac. obchodzone podobnie. Wierni przynoszą do kościoła świece - gromnice, które kapłan błogosławi. Nazwa gromnica pochodzi od słowa „grom” - zapalane w czasie burzy strzegą przed uderzeniem pioruna. Po powrocie do domu płomieniem gromnicy robiono znak krzyża nad drzwiami i na belkach sufitu. Przy gromnicach wierni modlą się, aby Bóg chronił od nieszczęść. Zapaloną gromnicę wkłada się w ręce umierającego na wzór „roztropnych panien” - wychodzi on z płonącą lampą na spotkanie Oblubieńca.

Purim to święto żydowskie upamiętniające uchronienie Żydów od zagłady w perskim imperium Achemenidów, za czasów panowania króla Achaszwerosza. W tym dniu czytana jest w synagodze Księga Estery. Ilekroć pada słowo „Haman”, zebrani hałasują, tupią, grzechoczą kołatkami. Po południu spożywa się posiłek świąteczny - trójkątne, słodkie bułeczki z makiem, zwane „uszami Hamana”. Obowiązkiem religijnym jest pić w ten dzień alkohol aż do momentu, w którym nie można rozróżnić wznoszonych okrzyków: „Niech będzie błogosławiony Mordechaj” i „Niech będzie przeklęty Haman”. Purim ma charakter karnawałowy i jest chętnie obchodzone także przez niereligijnych Żydów. Uczestnicy przebierają się w kostiumy, często mężczyźni w kobiece, a kobiety w męskie. W tym dniu wielu religijnych Żydów popełnia ograniczone wykroczenia przeciwko prawu żydowskiemu. Zakładane są maski. Dzieci chodzą od domu do domu i odgrywają „Purim Spiel” - przedstawienie oparte na historii Estery, natomiast studenci w satyryczny sposób objaśniają naukę żydowską. Obyczaj nakazuje spełniać w święto dobre uczynki, a ubogim osobom posyłać prezenty z pokarmów.

Święto Paschy nawiązuje do nocy, w której naród Izraela opuścił Egipt pod wodzą Mojżesza, po ponad 400-letniej niewoli. Po raz pierwszy Żydzi obchodzili Pesach w Egipcie, w dniu wyjścia. Jest to święto wiosenne i żniwne, zwane także Świętem Wolności. Jednym z najważniejszych przykazań jakie Bóg dał w związku ze świętem Paschy - obok spożywania baranka i niekwaszonego chleba (macy), jest przykazanie opowiadania o tym, jak Pan wyprowadził lud Izraela z Egiptu. Opowiadanie to Żydzi zwą Hagada. Pierwszy wieczór Paschy - wieczór sederowy, jest najbardziej uroczystym momentem w życiu społeczności żydowskiej. Spożywa się wówczas świąteczną kolację oraz czytana jest Hagada. Podczas uczty wychyla się cztery kielichy wina - dla upamiętnienia czterech sposobów nazwania wyzwolenia. Jedno z dzieci zadaje pytania dotyczące znaczenia obrzędów Paschy, następnie biesiadnicy odmawiają psalmy Hallelu. Pierwotnie - tak jak nakazał sam Bóg Jahwe - Żydzi spożywali tylko pieczonego w całości, dorodnego i zdrowego baranka lub kozła (razem z trzewiami), gorzkie zioła oraz macę. Jedną sztukę na rodzinę lub, jeżeli rodzina była mała, wspólnie z najbliższymi sąsiadami. To co pozostało po zwierzęciu musiało zostać całkowicie spalone. Dziś podczas kolacji sederowej spożywa się warzywa zanurzone w słonej wodzie oraz gorzkie zioła. Tradycyjnymi potrawami są: pieczony udziec z kością (symbolizujący ofiarę z baranka) oraz jajka. W pierwszy i ostatni dzień Paschy zakazana jest praca. Chrześcijaństwo nawiązuje do żydowskiego święta Paschy ponieważ w postaci Ostatniej Wieczerzy Jezus i Apostołowie obchodzili w istocie wieczór sederowy.

Najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Wielkanoc poprzedza sześciotygodniowy Wielki Post, w którym wierni przygotowują się do powtórnego poznania tajemnicy Zmartwychwstania. U grekokatolików, podczas Wielkiego Postu, w środy i piątki odprawiana jest liturgia Uprzednio Poświęconych Darów. Wielki Post wieńczy Niedziela Palmowa (w Kościele wschodnim zwana również Wierzbną lub Kwietną). Tego dnia na pamiątkę triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy, podczas liturgii kapłan święci palmy. U grekokatolików palmę zastępują gałązki wierzby - ucieleśnienie zmartwychwstania, odrodzenia i przebudzenia z zimowego letargu. Po liturgii zabiera się je do domu, gdzie pod ikonami są przechowywane przez cały rok. Poświęconymi gałązkami smaga się również wzajemnie, życząc sobie zdrowia, pomyślności i powodzenia. Wielki Tydzień (Stanowiokres) to tydzień poprzedzający Paschę, wspominający najważniejsze dla wiary chrześcijańskiej wydarzenia. Ostatnie trzy doby: Wielki Czwartek (wieczór), Wielki Piątek, Wielka Sobota oraz Niedziela Zmartwychwstania od wieków znane są jako Triduum Paschalne (Triduum Paschale). W Wielki Czwartek w Kościele łacińskim ma miejsce tylko jedna uroczysta msza sprawowana wieczorem - Msza Wieczerzy Pańskiej. Jest ona pamiątką Ostatniej Wieczerzy Jezusa i Apostołów oraz ustanowienia sakramentu Eucharystii i Kapłaństwa. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do Ciemnicy, gdzie pozostaje do Wielkiego Piątku. U grekokatolików w Wielki Czwartek wieczorem odprawiana jest Utrenja Strastiej (Jutrznia Męki Pańskiej), podczas której odśpiewuje się dwanaście fragmentów z czterech Ewangelii opisujących Pasję Chrystusa. Wielkopiątkowa liturgia łacinników jest odprawiana na pamiątkę Męki i Śmierci na krzyżu Jezusa Chrystusa. W tym dniu nie ma Mszy Św. Najświętszy Sakrament zostaje przyniesiony z Ciemnicy do Grobu, gdzie zaczyna się adoracja. Kościół wschodni w Wielki Piątek również nie odprawia Mszy Św. Po południu wierni biorą udział w nieszporach (weczirni), pod koniec których wynosi się całun (płaszczanicę) - rodzaj ikony z wizerunkiem ciała Jezusa po Jego śmierci, owiniętego w płótno. Procesja przy śpiewie stychyry (poetyczno-biblijne rozważania o złożeniu Jezusa do grobu), umieszcza całun na środku cerkwi, gdzie jest adorowany do późnej nocy Wielkiej Soboty. Wielka Sobota to czas oczekiwania na Zmartwychwstanie. W tym dniu łacinnicy i grekokatolicy święcą pokarmy. Wierni wkładają do koszyków niemalowane i zdobione jaja, pieczywo, wędliny, chrzan i sól, które mają znaczenie symboliczne, zaś wieczorem gromadzą się w kościołach i przeżywają Wigilię Paschalną. Kapłani święcą w tym dniu ogień i wodę. Przed kościołem płonie ognisko, od którego zapalany jest Paschał. Następnie wodą święconą kapłani kropią wiernych i odnawiane jest przyrzeczenie chrzcielne. Grekokatolicy przez cały dzień adorują, złożoną w symbolicznym Bożym Grobie, płaszczanicę z wizerunkiem zdjętego z krzyża i spoczywającego w grobie Chrystusa. W ciągu dnia odprawiane są nieszpory z Mszą Świętą - liturgią św. Bazylego Wielkiego, w trakcie której mówi się już o Zmartwychwstaniu Pańskim. W Niedzielę Zmartwychwstania w obydwu obrządkach świętowanie rozpoczyna się bardzo wcześnie rano procesją dookoła świątyni (łacinnicy gromadzą się na tzw. Rezurekcji). Podczas mszy kapłan oficjalnie ogłasza, że Chrystus Zmartwychwstał. Po Eucharystii wierni udają się do domów, gdzie zasiadają do świątecznego śniadania, składającego się, m.in. z poświęconych w sobotę pokarmów. W poniedziałek przypada drugi dzień świąt. Znamienny dla tradycji grekokatolickiej jest ludowy zwyczaj śpiewania przed cerkwią po Mszy Św. pieśni wychwalających budzenie się przyrody do życia - „haiłki”. Dzieci i młodzież wykonują także, śpiewane w Oktawie Zmartwychwstania, „wesnjanki”. Charakterystyczne dla obydwu kultur jest symboliczne, gwarantujące szczęście i powodzenie, polewanie się tego dnia wodą - Śmigus Dyngus, o równie popularnej nazwie - Lany Poniedziałek. Grekokatolicy w okresie wielkanocnym wspominają zmarłych. W tym czasie odbywają się procesje na cmentarze oraz nabożeństwa żałobne - Panachyda.

Żydowskie Święto Tygodni zwane Świętem Żniw, Pięćdziesiątnicą lub Zielonymi Świątkami, gdyż tego dnia synagogi przystrojone są na zielono. Upamiętnia nadanie Tory Mojżeszowi na górze Synaj i wypada w siedem tygodni po Święcie Paschy. Zwyczaje dotyczące obchodzenia Szawuot w domu wynikają z tradycji. Podstawą jest jedzenie miodu, produktów mlecznych i dań zawierających mleko i sery - Tora mówi o ziemi obiecanej jako o „krainie mlekiem i miodem płynącej”. Część ortodoksyjnych Żydów całą noc spędza na studiowaniu Tory, aby być przygotowanym na jej ponowne przyjęcie.

Dzień zesłania Ducha Świętego zwany Pięćdziesiątnicą, Zielonymi Świątkami, Sobótkami lub Palinockami, przypada 49 dni (7 tygodni) po Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Upamiętnia dzień, w którym na zebranych w wieczerniku apostołów, Maryję i niewiasty, zstąpił Duch Święty. Apostołowie zaczęli przemawiać w wielu językach oraz otrzymali dary duchowe - charyzmaty. Tego dnia modlono się o oczyszczenie ziemi z demonów wodnych i o urodzaj - palono ognie, przyozdabiano domy zielonymi gałązkami oraz tatarakiem. Zasiane pola obchodziły procesje niosące święte obrazy i śpiewające pieśni. Dziś górale zagórzańscy i Podhalanie nadal palą na wzgórzach ogniska.

Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej (Boże Ciało), obchodzoną w czwartek po oktawie Zesłania Ducha Świętego (60 dni po Wielkanocy), wprowadzono w XIII w. jako zadośćuczynienie za błędy heretyków, znieważanie Jezusa Chrystusa w Najświętszym Sakramencie oraz uczczenie pamiątki ustanowienia tegoż Sakramentu. Impulsem ustanowenia święta był cud w Bolsena, kiedy odprawiający Mszę Świętą kapłan ujrzał, że po symbolicznym przeistoczeniu, wino w istocie zmieniło się w krew. W Polsce z procesją Bożego Ciała niosącą monstrancję spotykamy się od XIV w. Z Niemiec pochodzi zwyczaj śpiewania 4 Ewangelii przy 4 ołtarzach. W wielu regionach kraju do kościoła przynosi się tego dnia wianki z ziół, które po poświęceniu zabiera się do domu. Dawniej zawieszane na ścianach, chroniły przed chorobami. Część z nich palono, aby dym odstraszał chmury niosące grad i pioruny.

Jan Chrzciciel jest uważany za proroka trzech religii - Chrześcijaństwa, Islamu i Mandaizmu. Jest zwiastunem i prekursorem Jezusa Chrystusa, który głosił jego nadejście jako Mesjasza oraz tworzy połączenie pomiędzy Starym i Nowym Testamentem - jest uważany za ostatniego z proroków Starego i pierwszego świętego Nowego Testamentu, w którym jego historia została opowiedziana. Świętu upamiętniającemu narodzenie Jana Chrzciciela, towarzyszą w obydwu obrządkach katolickich noce świętojańskie, podczas których poszukuje się mitycznego, gwarantującego bogactwo, kwiatu paproci. Dziewczęta wiją wianki i wrzucają do rzeki, by chłopcy mogli je następnie wyłowić. Dawniej ludzie mawiali „Dopiero po Iwanie możesz leźć do wody”. Przestrzegano w ten sposób zakazu kąpieli w rzekach aż do św. Jana, który oczyszcza wodę ze złych mocy i czyhających w niej niebezpieczeństw.

Początki święta wywodzą się z wierzeń i obrzędów starszych niż chrześcijaństwo - gdy bóstwom składano ofiary z płodów ziemi, by tym sposobem zapewnić sobie urodzaj. Święto Matki Boskiej Jagodnej wiąże się z ciekawymi zwyczajami. Otóż, do 2 lipca nie wolno było ani jeść, ani zbierać jagód, bez uszczerbku na zdrowiu. Dotyczyło to zwłaszcza kobiet ciężarnych, a także tych, które utraciły dziecko. Niewiasty, które dotknęła ta tragedia wierzyły, że jeśli do 2 lipca wstrzymają się od jedzenia jagód, poziomek czy malin oraz polecą się modlitwie Matki Boskiej Jagodnej, będą mogły wydać na świat zdrowe i silne potomstwo.

Tisza be-Aw upamiętnia rocznicę zburzenia Pierwszej i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej. Poprzedzone jest trzema tygodniami pokuty, w których nie organizuje się żadnych zabaw, nie wolno słuchać muzyki, należy powstrzymać się od jedzenia mięsa i picia wina. Istnieje też zakaz strzyżenia włosów i bród oraz udzielania ślubów. Tisza be-Aw to święto żałoby, w trakcie którego obowiązuje ścisły, całodobowy post, trwający od zmierzchu do wieczora dnia następnego. Podobnie jak w Jom Kippur, nie wolno ani się posilać, ani gasić pragnienia. Zakazane jest mycie się, płukanie ust, używanie kosmetyków, noszenie nowej odzieży i skórzanego obuwia. Zabronione są wszelkie przyjemności i działania dające radość. Zakaz ten obejmuje nawet studiowanie i komentowanie Tory, gdyż zgodnie z zasadami judaizmu jest ono „słodyczą duszy”. Przed zapadnięciem zmroku podaje się ostatni przed postem posiłek - jajko na twardo, na znak żałoby posypane popiołem. Następnie należy zdjąć obuwie i usiąść na podłodze. Przez całą kolejną dobę nie korzysta się z krzeseł ani foteli, siada się albo wprost na ziemi, albo na siedziskach nie dających wygody - niskich taboretach, ławkach, itp. Podczas nabożeństw synagoga tonie w ciemnościach - gdy zapada mrok uniemożliwiający czytanie modlitw, zapala się tylko niezbędne do tego małe lampki. Po odniesieniu Tory następuje chóralne śpiewanie pieśni żałobnych i pokutnych.

Dogmat Wniebowzięcia NMP uznawany jest w Kościele katolickim i innych Kościołach w unii z Rzymem. Wg teologii katolickiej Chrystus własną mocą wstąpił do nieba, zaś Najświętsza Maryja Panna, mocą Bożą została do nieba wzięta – wraz z ciałem i duszą. W Polsce obchodzona 15 sierpnia uroczystość Wniebowzięcia jest nazywana Świętem Matki Boskiej Zielnej - Matkę Boską Wniebowziętą czci się jako patronkę ziemi i jej bujnej roślinności. Często błogosławi się wiązanki kwiatów, nabierających dzięki temu cudownych, leczniczych właściwości. Dawniej taki bukiet zostawiano wśród upraw, gdzie miał przynieść szczęście w zbiorach. Po kilku dniach wracano po niego i zabierano do domu. Tu był pieczołowicie przechowywany - okadzano nim izbę, trzymano w miejscu widocznym i dającym pewność, że jego moc będzie działała.

Podczas żydowskiego Nowego Roku atmosfera radości miesza się z grozą i trwogą. Synagogi zapełniają się ludźmi, którzy stając ze skruchą przed Bogiem, oczekują przebaczenia i miłosierdzia. Tego dnia szatan przedstawia grzechy Izraela, zaś Bóg otwiera księgi, w których zapisane są czyny człowieka, by wydać na niego wyrok - stąd składane życzenia: „Abyście byli zapisani na dobry rok”. Tego dnia dmie się w szofar - róg barani przypominający biblijną ofiarę Izaaka oraz symbolizujący trąbę, która zabrzmi na końcu czasów - w Dniu Sądu, zaś posiłek stanowią głowy zwierząt oraz chleb i zanurzone w miodzie jabłka - symbol nadziei i błogosławieństwa przyszłego roku (Święty pobłogosławił ziemię Izraela, czyniąc ją krainą mlekiem i miodem płynącą).

W Polsce święto Narodzenia Matki Pana Jezusa szczególnie ukochał wiejski lud – stąd nazwa Matki Boskiej Siewnej. Dawniej dopiero po 8 IX zaczynano jesienny siew, mówiąc „Gdy o Matce Bożej zasiano, to ani za późno, ani za rano”. Do dziś tego dnia rolnicy przynoszą do kościoła ziarno przeznaczone na zasiew, by ksiądz je pobłogosławił, zaś w cerkwiach odprawiane są nabożeństwa dziękczynne za zbiory (dożynki).

Jedno z najważniejszych świąt żydowskich o charakterze pokutnym, w wigilię którego należy odbyć rytualną kąpiel w mykwie. Niekiedy praktykuje się symboliczne biczowanie, bądź rytuał kapparot - ofiarowanie koguta lub kury, jako „zastępcy” uśmiercanego za winy ofiarującego, podczas gdy ofiarujący „dostąpi długiego życia w pokoju”. W święto obowiązuje ścisły post, nie wolno pracować, myć się, nosić skórzanego obuwia oraz podejmować współżycia. Święto odzwierciedla ideę, że ci, którzy okazują skruchę i naprawiają błędy, mogą dostąpić łaski przebaczenia. W tym dniu głównym elementem modlitw jest „spowiedź”. Nabożeństwo obejmuje również wysławianie Bożego miłosierdzia, wspominanie zmarłych oraz wspomnienie świątyni jerozolimskiej.

Święto obchodzone zarówno w Kościele zachodnim jak i wschodnim, związane z tradycją odnalezienia relikwii Krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus - Zbawienie świata. Ma na celu podkreślenie tajemnicy Krzyża oraz łączy dwa inne święta - Znalezienia i Podwyższenia Krzyża Świętego, które do Soboru Watykańskiego II (1962-1965), były obchodzone oddzielnie. Tego dnia grekokatolicy zachowują post ścisły, a w cerkwi, podobnie jak w III niedzielę Wielkiego Postu, adoruje się udekorowany kwiatami Krzyż.

Żydowskie święto rozpoczynające się pięć dni po Jom Kippur, należy do radosnych. Upamiętnia mieszkanie w szałasach i namiotach podczas wyjścia z Egiptu i wędrówki do Ziemi Obiecanej - Kanaan. Przez siedem dni ortodoksyjni Żydzi mieszkają pod gołym niebem, recytują psalmy i wymachują bukietami z gałązek palmy, trzech gałązek mirtu i dwóch gałązek wierzby, trzymanych w prawej ręce oraz owocami etrogu, w lewej. Następnie udają się na codzienną procesję, której towarzyszą modły o dobre plony. Wierni mają się poczuć tak, jakby żyli na łasce swego Pana. Na okres świąt szałas nabiera wymiaru świętości, tak jakby zawierał w sobie obecność Boga. Sukkot trwa siedem dni, a święto zamyka dzień ósmy, tzw. Simchat Tora (Radość Tory) - zwoje Tory obnoszone są wówczas siedmiokrotnie wokół świątyni. Sukkot jest tak radosny, że ten jeden raz nawet dzieci otrzymują możliwość dotknięcia świętych zwojów, pisanych świętymi literami. Razem z tym świętem kończy się czytanie całej Tory i zaczyna nowe. Wchodzi się w nowy rok w religijnym życiu wspólnoty.

Święto Opieki Matki Bożej (MB Pokrowy) jest jednym z ulubionych świąt grekokatolików, mimo że powstało w Konstantynopolu i paradoksalnie upamiętnia zwycięstwo Bizantyjczyków nad wojskami ukraińskimi, oblegającymi ich stolicę. Święto wywodzi się z żywego w Cesarstwie Bizantyjskim kultu relikwii Matki Bożej. W kościołach Bizancjum przechowywano, m.in. pasek i chustę Maryji, a ocalenie miasta przed atakiem nieprzyjacielskiej floty, niejednokrotnie przypisywano jej interwencji. I tak podczas oblężenia Konstantynopola w roku 626, po zanurzeniu w morzu szala Maryji, miały powstać olbrzymie fale, które zniszczyły nieprzyjacielskie okręty. Wg wschodniej tradycji objawienie Opieki Matki Bożej miało miejsce w 910 r. w kościele Świętej Marii, w dzielnicy Konstantynopola Blacherne, gdzie były przechowywane relikwie Matki Bożej - szata, welon i część jej pasa. W tym czasie mury miasta były oblegane wojskami nieprzyjaciela. Przerażeni mieszkańcy zebrali się we wspomnianym kościele na całonocnym czuwaniu modlitewnym. W niedzielę, 1 października, nad ranem, Andrzej Jurodiwy zobaczył otwartą kopułę kościoła i Matkę Bożą unoszącą się w powietrzu, jaśniejącą w otoczeniu aniołów i świętych. Maryja rozpostarła swój welon (omoforion) nad wszystkimi zgromadzonymi w kościele, jako znak swojej opieki nad światem. Z czasem ludzie zapomnieli o historycznym kontekście tego wydarzenia. W pamięci pozostał obraz Matki, której Syn na krzyżu usynowił całą ludzkość – Matki osłaniającej, broniącej i pocieszającej swoje dotknięte nieszczęściem dzieci, przyjmującej do serca wszystkie ich smutki oraz cierpienia.

Wszystkich Świętych to rzymskokatolicka uroczystość obchodzona w Polsce 1 listopada, ku czci wszystkich znanych i nieznanych świętych – a więc tych, którzy już są zbawieni i cieszą się życiem wiecznym. Wywodzi się głównie z czci oddawanej męczennikom, którzy poświęcili swoje życie dla wiary w Chrystusa, a których nie wspomniano ani w martyrologiach miejscowych, ani w kanonie Mszy Świętej. W tym dniu ludzie odwiedzają cmentarze, aby ozdobić groby kwiatami, zapalić znicze i pomodlić się w intencji swoich zmarłych. Tradycja stawiania zniczy na grobach wywodzi się z dawnego pogańskiego zwyczaju rozpalania ognisk na mogiłach, wierzono bowiem, że ogrzeją one błąkające się po ziemi dusze. Wszystkich Świętych ma charakter religijny, głównie katolicki, ale dobrym zwyczajem obchodzi je także wiele osób innych wyznań, a nawet ateistów, co jest wyrazem pamięci oraz oddania czci i szacunku zmarłym. Dzień Zaduszny to katolicki odpowiednik pogańskiego święta Dziadów, który przypada 2 listopada, nazajutrz po Wszystkich Świętych. W Polsce tradycja Dnia Zadusznego zaczęła się tworzyć już w XII wieku. Zaduszki są dniem modlitwy za wszystkich zmarłych, którzy oczekują na ostateczne spotkanie z Bogiem (w odróżnieniu od Wszystkich Świętych, kiedy modli się za dusze już zbawione). W tym dniu odprawiane są nabożeństwa, podczas których wierni modlą się zwłaszcza w intencji dusz odbywających pokutę czyśćcową. Służą temu, m.in. ofiary składane w kościołach i na cmentarzach, na tzw. wypominki za zmarłych - w kościołach odczytuje się imiona zmarłych wskazanych na kartkach i odmawia zwyczajowe modlitwy ku ich czci. Dawniej wierzono, że w Zaduszki dusze zmarłych błąkają się po świecie i odwiedzają sadyby. Dlatego aby nie skaleczyć, nie rozgnieść czy w inny sposób nie znieważyć odwiedzającej dom duszy, zakazane było m.in. maglowanie, klepanie masła, przędzenie, deptanie kapusty, tkanie czy cięcie sieczki. Nie można było także wylewać pomyj czy spluwać.

Chanuka to święto ponownego oczyszczenia i poświęcenia Świątyni, znane jako Święto Świateł. Upamiętnia powstanie Machabeuszy. Najważniejszym rytuałem jest zapalanie przez głowę domu (mężczyznę lub kobietę), świateł: jednego pierwszego dnia, dwóch drugiego, trzech trzeciego, itd. - aż do ósmego, kiedy zapalane jest osiem świateł (lamp oliwnych albo świec). Używany jest do tego dziewięcioramienny świecznik (chanukija). Oprócz chanukiji musi się palić inne światło, gdyż świecznik należy wykorzystywać tylko jako znak cudu. Do zapalania świec służy osobna, dziewiąta świeczka - szamasz (pomocnik). Podczas Chanuki wolno pracować, chociaż kobietom zaleca się odpoczynek. Są one traktowane szczególnie na pamiątkę bohaterstwa Judyty, która podstępem wdarła się do Holofernesa, naczelnego dowódcy Asyryjczyków, oczarowała go, a kiedy spał pijany, odcięła jego głowę, ratując mieszkańców Betulii i reszty Izraela. Podczas święta religia nie nakazuje spożywania określonych posiłków. Dzięki temu, że Chanuka często przypada w pobliżu Bożego Narodzenia, widać wzajemne przenikanie zwyczajów - Żydzi przejęli od chrześcijan zwyczaj dawania prezentów, chrześcijanie stawiania w oknach świateł.

Święta na cześć Przenajświętszej Bogurodzicy w cerkiewnym kalendarzu zajmują pierwsze miejsce po świętach Pańskich. Wprowadzenie Bogurodzicy do Świątyni należy do 12 wielkich świąt. Ma jeden dzień „przed” i „cztery” dni poświąteczne. Służba Boża jest przepełniona radosnymi tonami, przypomina wielkość i godność Matki Bożej, a także ofiarę Jej rodziców – Joachima i Anny: „Dzisiaj łaski Bożej wyobrażenie i zbawienia ludzi przepowiadanie: do świątyni Pańskiej uroczyście Panna przybywa Chrystusa wszystkim zwiastuje. Również i my wielkim głosem zawołajmy: Zdrowaś, dzięki której wcielenie Stwórcy zostało spełnione”.

Wg tradycji chrześcijańskiej św. Mikołaj był biskupem Miry, pierwowzorem postaci rozdającej prezenty. Wg wierzeń ludowych to patron pasterzy i bydła, które chroni przed wilkami. Dlatego 6 grudnia składano mu specjalne ofiary - wieńce z lnu i konopi, kładąc na nich jaja kurze i gęsie, a na plebanię prowadzono owce i baranki. Święty odwiedzał dzieci z aniołkiem i rogatym diabłem już w XIX wieku. Przepytywał je z pacierza, a rodziców pytał o ich zachowanie. Grzecznym wręczał łakocie, złym dawał rózgi.

Świętowanie narodzin Chrystusa w Kościele wschodnim i łacińskim jest bardzo podobne. Boże Narodzenie poprzedza okres duchowego przygotowania zwany w tradycji łacińskiej Adwentem, zaś w bizantyjskiej Pyłypiwką. Wigilia rozpoczyna się modlitwą i odczytaniem fragmentu Ewangelii o Narodzeniu Pańskim. Następnie rodzina dzieli się opłatkiem (u gr. kat. prosforą - przaśnym chlebem z miodem) i składa sobie życzenia. Na stole powinno znajdować się dwanaście potraw oraz miejsce dla niespodziewanego gościa, a pod obrusem sianko. Dawniej kat. wsch., w kącie izby, zamiast choinki stawiali snop zboża (diduch). Po uroczystej kolacji całymi rodzinami wesoło kolędowano. Od wieków o północy rzym. kat. udają się do kościoła na Pasterkę. U wsch. chrześcijan Pasterkę zastępuje całonocne czuwanie - Wseniczne bdienije. Charakterystyczną różnicą jest to, że gr. kat. Boże Narodzenie świętują trzy dni. W pierwszy dzień, podobnie jak rzym. kat., zgłębiają tajemnicę Narodzenia Pańskiego. W drugim dniu wspominają Najświętszą Bogurodzicę i św. Józefa Oblubieńca, zaś w trzeci dzień św. Szczepana (u łac. jest to drugi dzień świąt), który jako pierwszy oddał swoje życie za Chrystusa.